Ρέκβιεμ για μια ακόμη γλώσσα

Τη Δευτέρα που μας πέρασε, τη στιγμή που ο Χίος εξέθετε τον Καμπουράκη και ο Θέμος απαντούσε στο Μάκη, πέθανε σε ηλικία 89 ετών η Μαίρη Σμίθ Τζόουνς (Marie Smith Jones) τελευταίο μέλος της πανάρχαιας ινδιάνικης φυλής των Εγιάκ (Eyak) στην Αλάσκα (και οι δυο γονείς της ήταν Εγιάκ) και τελευταίος άνθρωπος πάνω στη γη που μιλούσε την γλώσσα Εγιάκ.
Μέχρι τον 19ο αιώνα η γλώσσα αυτή μιλιόταν σε περιοχές μήκους 500 χλμ στον Κόλπο της Αλάσκα. Σήμερα υπάρχει μόνο στα αρχεία του Πανεπιστημίου της Αλάσκα. Εκεί που αφιέρωσε τα τελευταία 18 χρόνια της ζωής της η κα Τζόουνς, προσπαθώντας, σε συνεργασία με τους γλωσσολόγους του Πανεπιστημίου, να καταγράψει τις λέξεις, τη γραμματική και τη σύνταξη, τα παραμύθια και τις ιστορίες της γλώσσας της. Η ήσυχη, αμόρφωτη, παραδοσιακή Ινδιάνα γερόντισσα μετατράπηκε σε μια ακατάβλητη αγωνίστρια για τη διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού των Εγιάκ καθώς και του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής της.
Τα τελευταία 15 χρόνια ήξερε ότι ήταν ο τελευταίος εν ζωή ομιλών άνθρωπος τη γλώσσα Εγιάκ, πράγμα που της προκαλούσε μεγάλη μοναξιά αλλά ταυτόχρονα την πείσμωνε αφάνταστα στην προσπάθειά της να καταγραφεί η γλώσσα που μίλαγαν οι πρόγονοί της. Ενδεικτικό του πόσο μονάχη ήταν, είναι το γεγονός, ότι κανένα από τα εννιά παιδιά, που απέκτησε από το γάμο της με ένα λευκό ψαρά από το Όρεγκον, δεν μίλαγε Εγιάκ, καθώς την εποχή που μεγάλωναν εθεωρείτο ντροπή να μιλάει κάποιος ιθαγενικά και όλα τα παιδιά μάθαιναν αγγλικά.
Είχε πλήρη συνείδηση του τραγικού γεγονότος να είσαι ο τελευταίος του είδους σου και της ιστορικής αποστολής που την βάραινε. Έτσι, μετατράπηκε σε σύμβολο του αγώνα για τη διατήρηση των γλωσσών των ιθαγενών και μίλησε δυό φορές σε συναντήσεις του ΟΗΕ γι’ αυτό το θέμα.
Δυστυχώς, η γενοκτονία των ιθαγενικών γλωσσών συνεχίζεται και οι επιστήμονες αναμένουν τα επόμενα χρόνια την εξαφάνιση ακόμη 20 γλωσσών στην Αλάσκα.

Η γιαγιά Τζόουνς πρόλαβε να καταγράψει τη γλώσσα Εγιάκ έχοντας τη βαθιά πίστη ότι στο μέλλον οι νεώτεροι θα θελήσουν να την ξαναμιλήσουν. Πέθανε προσδοκώντας την ανάσταση της γλώσσας της.
Αναπαύσου εν ειρήνη γιαγιά Τζόουνς, γιαγιά μας…

Περισσότερα εδώ:
N. Y. Times
BBC News
Alaska Native Language Center